BNB Bierreis door de tijd

“Bij ons vertrekpunt in de vijfde eeuw was bierbrouwen nog huisvlijt. Pas vanaf de negende eeuw komen kloosters en de adellijke stand in beeld als het om bierbrouwen gaat”, aldus Louis aan het begin van onze reis in de tijd. In de vijftiende eeuw is in het brouwproces sprake van een omslagpunt. Tot die eeuw ging het vooral om ‘gruitbieren’, in die eeuw schakelden de brouwers op grote schaal over van gruit naar hop. Door het gebruik van hop verbeterde de kwaliteit, houdbaarheid en de smaak. Tot aan de negentiende eeuw werden vooral bovengistende bieren gebrouwen; vanaf die eeuw voeren ondergistende bieren steeds meer de boventoon, met als grootste succes het pilsje. Eind twintigste eeuw is er een revival van bovengistende traditionele bieren. De Arcense Bierbrouwerij startte daarme in 1981. In de eenentwintigste eeuw viert de biercultuur in Nederland hoogtijdagen en is experimenteren met bierrecepten tot kunst verheven. Tot zover een verkorte rondreis door de eeuwen heen.

In de tussentijd zijn wij inmiddels bij ons eerste aanlegpunt aangekomen. Om het verschil tussen boven- en ondergistend bier vooral te ruiken, krijgen we daar twee gecodeerde bieren ingeschonken om ze blind naast elkaar te proeven, maar vooral eerst goed te ruiken. Van de aanwezigen herkent driekwart het subtiele aromaverschil tussen beide gistingsmethodes. De bovengistende Kölsch ruikt (eventjes) fruitig en de ondergistende Jupiler eerder wat zwavelig, aldus de echte speurneuzen onder ons.

Onze reis vervolgend gaan we richting de historische (bier)grens tussen Kölsch en Alt, ergens tussen Keulen en Düsseldorf. In een ‘Kneipe’ net over die grens verraadt een slok van de Orginal Schlüssel de gebrande mout in dit bier en een vleugje tarwe is goed voor een mooi schuimkraag. In de jaren ’80 blies de Arcense Bierbrouwerij met Altforster Alt dit biertype in Limburg nieuw leven in. Tegenwoordig kennen we nog Lindeboom Venloosch Alt en ‘Ôs Alt’ van Brouwerij De Klep. Verwar het biertype Alt trouwens niet met Maastrichts Aajt. Dat bier van de Gulpener Brouwerij valt onder het biertype Vlaams Bruin, heeft een andere historie en is wat zurig van smaak.

We vervolgen onze reis richting eind veertiende eeuw als we in Turnhout ‘op café’ gaan voor het in die tijd typische gagelbier Gageleer. De volgende stop brengt ons in Amstelveen, bij het proeflokaal ANNA van de Naeckte Brouwers. Daar krijgen we hun Elser Wit als voorbeeld van het in de vijftiende eeuw populaire Kuyt, Koyt, Kuit of Keutebier. We zitten alweer halverwege de negentiende eeuw als Josef Groll het allereerste pilsje brouwt en wij in het Tsjechische Pilsen een Pilsner Urquell tot ons nemen. Bij de laatste tussenstop in Dublin krijgen we in een Ierse pub met een Guiness Extra Stout nog een slokje mee van de zwartbieren, waaronder stout, maar ook porter, schwarzbier en RIS.

Zwaar vermoeid van onze tijdreis door zestien eeuwen heen, stoppen we bij Espace Chimay, vlakbij het klooster van Scourmont. De favoriete trappist van onze gids Louis is de Chimay Tripel. De oudste trappistenbrouwerij blijkt de uit 1832 stammende Orval te zijn. Drie jaar later beginnen monniken in Westvleteren trappist te brouwen. “De trappistenbieren zoals wij die nu kennen, zijn dus eigenlijk helemaal zo oud nog niet”, weet Louis ons nog te vertellen. Eenmaal terug in 2024 in Café de Hertog Jan Proeverij vloeide er voor de liefhebbers nog de limited edition van een gloednieuw bier uit de tapkraan: de Tripel Karmeliet Grand Cru. Een mooie afsluiting van een bijzondere bierreis door de tijd…

Stan Verstegen, Voorzitter BNB Biergilde